Ном бол ертөнцийг харах цонх мөн.

Tuesday, April 16, 2013

Өргөдөл, ажил байдлын тодорхойлолт бичих заавар зөвлөмж



Өргөдөл.  Энэ нь асуудал шийдэх эрх мэдэл бүхий албан газар, дарга, сайд нарт хувийн хүсэлтээ бичиж, өргөж байгаа албан бичиг юм.
Өргөдлийн загварыг   тодруулбал:
Өргөдлийн эхэнд харилцахыг хүссэн албан газар, албан тушаалтны нэрийн ард  “Танаа” гээд дараах мөрөнд “Өргөдөл гаргах учир нь” гэж голлуулан бичсэнийг өргөдлийн толгой гэнэ. Өргөдлийн эхэнд өөрийн тухай товч, тодорхой танилцуулаад дараа нь уг хүсэлтийг шийдвэрлэхэд холбогдох зүйлийг бичиж, төгсгөлд нь юуг хэрхэн шийдүүлэхийг хүсч байгаагаа бичдэг. Доор нь “Өргөдөл гаргасан:” гээд ажлын болон гэрийн хаяг,  овог нэр, он сар өдөр, шаардлагатай гэж үзвэл харилцах утасны дугаараа бичнэ.
            Өргөдөлд өгүүлсэн баримт нь үнэн, дэс дараа сайтай, нуршуу биш, ойлгомжтой, юу хүссэн нь тодорхой байх ёстой. Өргөдлийг гараар бичсэн байх онцлогтой.

Ажил байдлын тодорхойлолт

            Ажил байдлын тодорхойлолт нь тухайн хүнд ажил төрлийн шалгалтад орох, гавьяа шагналд тодорхойлох, гадаад дотоодын сургууль, курсэд явж сурах, шинэ ажил албанд томилох зэрэгт хэрэгтэй болдог.
Ажил төрлийн тодорхойлолт нь удирдах ажилтан харьяандаа ажиллаж байгаа хүний ажил байдлыг дээд байгууллагадаа албан ёсоор тодорхойлон бичдэг албан бичгийн нэг зүйл. Энэ шинжээрээ дээрх тодорхойлолт магадлагаанаас нэлээд дэлгэрэнгүй бөгөөд үнэлэлт дүгнэлттэй байдаг.  Ажил байдлын тодорхойлолтын бүтэц:

            1.    Намтрын хэсэг
(Хэний хэн, хэдэн онд хаана төрсөн. Ам бүл. Яс үндэс. Төгссөн сургууль, эзэмшсэн мэргэжил  г.м.)
            2.   Ажлын байдал (Хэдээс хэдэн онд хаана хаана ямар ажил хийж байсан. Одоогийн ажил юу болох ажлын амжилт, гаргасан шинэ санаачлага, бүтээл туурвил г.м)
            3.   Гавьяа шагнал (Хэзээ хэзээ юуны учир ямар гавьяа шагнал, цол, зэрэг хүртсэн)
            4.   Төлөвшил, ааш зангаар ямар хүн болох тухай удирдлага, хамт олны үнэлгээ)
            5.   Үнэлэлт(Юуны тулд тодорхойлж байгаа шалтгаан)-г бичих бөгөөд тодорхойлолтын дор тодорхойлсон хүний албан тушаал, гарын үсэг, тамга байна. Зарим тохиолдолд хэд хэдэн байгууллага, хүний хамтарсан тодорхойлолт байж болдог. Тийм үед тэдний албан тушаал, гарын үсэг, тамга байна.

Баримт      
            Баримт нь ямар нэг албан газрын ажилтан удирдлагадаа болон санхүүгийн албанд хандан, юуны учир, ямар хэмжээний юуг яах гэж байгааг бичдэг албан бичиг юм. Жишээлбэл, баяр ёслол, тэмцээн уралдааны үйл ажиллагаанд зориулан уриа, далбаа хийх, самбар гаргахад шааардлагатай хэрэглэгдэхүүнийг хүсэх, санхүүгээс мөнгө авах, санхүүд мөнгө тушаах гэх мэт. Баримтын толгойд аль албан газарт болон хэнд хандан баримт гаргаснаа тодорхойлсон байх бөгөөд төгсгөлд нь баримт гаргасан хүний ажил, албан тушаал болон хаяг, овог нэр, баримт гаргасан он, сар, өдрийг бичнэ. Баримтын хэмжээ нь гол төлөв нэг өгүүлбэр, догол мөрөөр байх тул бичил эхийн нэг болно.
 



бие даалт хийх заавар



Реферат      
Реферат нь "товчлол" гэсэн утгатай, хэвлэгдсэн бүтээлийг уншин судалж, туүний агуулгыг товч хэлбэрэзр найруулан бичсэн ажил бөгөөд эрдэм шинжилгээний зохиолын бүтэц бүрэлдэхүүний бага хэлбэрийн нэг бөгөөд баримтын үндсэн мэдээлэл, дүгнэлтийг уншигчдад хүргэх, дамжуулах үүрэгтэй бичиг зохиолын бичил эх болно.                                                     
Рефератыг бие даах хэлбэрээр тодорхой сэдвээр ном уншиж ашиглан, мэдлэг мэдээллийг цомхотгон товчилж бичдэг бичвэр юм. Реферат нь сургалтын зориулалттай, оюутнуудын хамгийн их хийдэг ажлын нэг. Реферат нь номоос идэвхгүй хуулан бичих, номын агуулгыг товчлох төдий ажил биш, номоос шинэ мэдлэг мэдээллийг олох өөрөөр  хэлбэл номоос үрийг нь олох чадвар эзэмших, номтой ажиллаж сурах, ингэснээр тодорхой сэдвээр судалгааны ажил хийх аргазүйг  эзэмших, судлаач болоход бэлтгэх нэг есны судалгааны ажил юм.
 Реферат нь бүтэц, зохиомжийн хувьд удиртгал, үндсэн хэсэг, төгсгөл гэсэн хэсэгтэй.  Удиртгалд зохиогчийи тухай товч мэдээлэл, тухайн эх сурвалж, эх зохиолын тухай ерөнхий тодорхойлолт өгнө.            Үндсэн хэсэгт тухайн эх бичвэрт байгаа шинэ мэдлэг, мэдээллийг баримт ишлэлтэй хураангуйлан бичнэ. Төгсгөлд зохиогчийн хийсэн дүгнэлтийг бичиж, рефератын тухай  товч мэдээлнэ. Реферат нь бүтэц, зохиомжийн хувьд удиртгал, үндсэн хэсэг, төгсгөл гэсэн хэсэгтэй.
  Удиртгалд зохиогчийи тухай товч мэдээлэл, тухайн эх сурвалж, эх зохиолын тухай ерөнхий тодорхойлолт өгнө. 
Үндсэн хэсэгт тухайн эх бичвэрт байгаа шинэ мэдлэг, мэдээллийг баримт ишлэлтэй хураангуйлан бичнэ.
Төгсгөлд зохиогчийн хийсэн дүгнэлтийг бичиж, рефератын тухай  товч мэдээлнэ.

Курсын ажил
Курсын ажил нь мэргэжлийн сургуулийн оюутнуудаас багшийн удирлагын дор хийгддэг, шинжлэх ухааны онол арга зүй дээр үндэслэсэн, оюутны бие даасан, бүтээлч судалгааны ажил юм. Курсын ажлыг аль нэг хичээлийн шинжлэх ухааны салбарын тодорхой сэдвээр оюутан суралцагчдын олж авсан мэдлэгийг цэгцтэй болгох, бататгах, гүнзгийрүүлэх, баяжуулах, улмаар эрдэм судлалын ажлын арга барил эзэмшуүлэх, шинжлэх ухааны бүтээлч зорилтыг шийдвэрлэх чадварт сургах зорилгоор бичдэг.
Курсын ажлын сэдэв, түүнийг гүйцэтгэх, хамгаалах хуваарийг мэргэжлийн тэнхим, сургалтын албанаас боловсруулж батлан мөрдөнө. Тийм ч учраас судлаачдаас курсын ажлын зорилго, ач холбогдлыг тэмдэглэхдээ: "Манай сургалтын практикт курсын ажил бичих арга нэлээд хэрэглэгддэг. Энэ нь их дээд сургууль, коллежийн оюутнуудын бие даалтын ажлын нэг хэсэг бөгөөд хичээлийн явцад тэдний олж авсан мэдлэгийг батжуулах. гүнзгийрүүлэх, баяжуулах улмаар эрдэм судлалын арга барил эзэмших, шинжлэх ухааны бүтээлч зорилтыг шийдвэрлэх дадал заншилтай болгоход нь тусалдаг хичээлийн нэг хэлбэр юм" гэж бичжээ.
Курсын ажил бичсэн оюутан төгсөх ангидаа дипломын ажил бичдэг. Оюутан байхаасаа курс дипломын ажил бичиж хамгаалсан, оюутны эрдэм шинжилгээний хуралд илтгэл бэлтгэж хэлэлцуүлсэн оюутан төгсөөд магистрантур, докторантурт үргэлжлэн суралцаж эрдэм судалгааны ажил хийх боломжтой. Тэд зохих хэмжээний судалгааны ажлын аргазүй эзэмшиж, туршлагатай болсон байдаг.       


Дипломын ажил 
 Их, дээд сургуулийн төгсөх ангийн оюутнууд төгсөлтийн улсын шалгалт өгөхийн хамт зарим оюутнууд дипломын ажил бичиж хамгаалдаг.           Дипломын ажлын эх бичвэрийн агуулгад тавигдах нэг чухал шаардлага бол бичвзрийн стандарт ба найруулгын асуудал юм.
Эх бичгийг А4 стандартын цаасны зөвхөн нэг талд бичих ба дараах стандартыг баримтална. Үүнд: цаасны зүүн гар талаас 30 мм, баруун гар талаас 10 мм, дээд доод талаас 20 мм-ийн зайнд бичвэрийг үйлдэнэ. Хуудсыг дугаарлахдаа араб тоогоор 3 гэсэн тооноос эхлэн (дотор нуүр буюу дотоод хавтасны дугаарыг тавьдаггүй журамтай) хуудас бүрийг дугаарлана. Хуудас дугаарлахтай холбогдуулан нэгэн зүйлийг тэмдэглэвэл, аливаа бичмэл буюу хэвлэмэл номын хуудасны дугаар буюу тоог цаасны (ном) дунд хэсэгт тавих хэрэгтэй.
Бүлэг, дэд бүлэг, зүйл зэргийг араб тоогоор дэслэн дугаарлахдаа цэг, таслал зэргийг тавьж ялгана. Жишээ нь бүлгийн тооны ард дан цэг, дэд бүлэгт цэг таслал, дэд бүлгийн доторх зүйлд цэг, цэг, таслал тавина. (1.), (1.1.,), (1-1-1,)
Оршил, үндсэн хэсгийн гарчиг, төгсгөл, ашигласан ном зүйн жагсаалт, хавсралт зэргийг заавал шинэ хуудаснаас эхлэх бөгөөд эх бичвэрт догол мөр гаргаж бичих (үүнийг хуучнаар "мөр тэтгэж бичих ёс" гэдэг ба одоогийнхоор эхийн цогцолбор, мөчлөг болох бөгөөд бүхэллэг санааг илэрхийлсэн хэд хэдэн өгүүлбэрийн нийлбэр бүтэц юм.
Гарчиг (агуулга) нь цаасны голд ардаа цэггүй бичигдэнэ. Гарчигт үг товчлох, үг тасалж бичихийг хориглоно. Үгийг үеэр тасалж мөр шилжүүлэхдзэ шинэ хуудаст үг тасалж болохгүй.
Ерөнхий гарчиг, үндсэн эх бичвэрийн хоорондын зай 3-4 интервал байх учиртай. Эх бичвэрт хэрэглэж байгаа бичгийн тогтсон стандарт загвар, догол мөр, цэг тэмдэг зэрэг нь тухайн эхийн утга санаа, хэл найруулгын чухал учир холбогдолтойг анхаарууштай.
Баклаврын дипломын ажил нь эрдмийн бүтээлд тавигддаг ерөнхий шаардлагыг хангасан байх ба 40-60 хуудастай байна. Ийм бүтээлийг цаашид гүнзгийрүүлэн магистрын ажил болгож судлан бичиж болно.


Monday, April 15, 2013

Эсээ хэрхэн бичих вэ

https://docs.google.com/document/d/1D7IIAUSRCj0SQru0KiZ2JeLWYe6sjClJmpXhV7h-tgQ/edit?usp=sharing

Sunday, March 17, 2013

Миний шүтээн

Би Монгол хүн

Чойжилын Чимэд
Би Монгол хүн

Аргалын утаа боргилсон
Малчны гэрт төрсөн би
Атар хээр нутгаа
Өлгий минь гэж боддог
Цэнхэр манан суунагласан
Алсын барааг ширтээд
Цэлгэр сайхан нутгаа
Сэтгэл бахдан харахад
Үлээж байгаа салхи нь
Үнсээд ч байгаа юм шиг
Өршөөлт ээжийн минь гар
Илээд ч байгаа юм шиг
Энэрэнгүй сайхан санагдахад
Элэг зүрх минь догдолж
Хосгүй баярын нулимс
Хоёр нүдийг минь бүрхдэг.
Өргөн сайхан нутгийнхаа
Өвчүүн дээр нь төрөөд
Өнөр уудам талынхаа
Өнгөт амьдралын төлөө
Амь биеэ зориулдаг
Ариун нандин заншилтай
Өвгөд хөгшид дээдсийн минь
Үрээ гэж найдаад
Үлдээж надад өгсөн
Өнөр Монгол орны
Нар нь намайг гийгүүлж
Нарийн салхи нь үлээж
Найртай сайхан орон минь
Надтай хувь нэг байдаг тул
Унасан энэ нутгаа би
Эхийн сүү шиг санадаг
Энэ нутагтаа би эзэн нь юм
Энхрийлэлд нь өссөн хүү нь юм
Ирээдүйг нь түмэнтэйгээ босголцох
Их үүргийг хүлээсэн юм
Хэрэв хүн эх орноо
Хамгаас үнэтэй гэдэг бол
Хээр тал нутгаа юунаас ч илүү санадаг бол
Ажиллах хөдлөх бүрдээ
Ард түмнийхээ төлөө
Алхах гишгэх болгондоо
Аугаа орныхоо төлөө бол
Алтан шороо руугаа дайрсан
Атаатны хорт сумыг
Аюуш шиг цээжээрээ таглаж
Амиа өгөхөөс буцахгүй бол
Энэ хүн Монгол хүн
Эх орондоо хайртай хүн
Энэ хайр нь монголчуудад
Эртнээс хэвшсэн хайр билээ
Би Монгол хүн болохоор
Биндэрьяа нутгийнхаа төлөө
Бие амь бүх насаа
Авч байгаа амьсгалаа
Оргилж байгаа зоригоо
Алины нь ч хайрлалгүй зориулдаг
Төрөлх нутгаа гийгүүлсэн
Нарны туяанд хайртай би
Төвшин талдаа цуурайтсан
Эгшигт дуунд дуртай би
Ханагар чөлөөт нутгаа
Харах тусмаа баясаж байна
Халуун амиа хайрлахгүй
Зүтгэх зориг нэмэгдэж байна
Онгирч хөөрсөн сэтгэлээс биш
Оргилсон баярт сэтгэлээ
Орчлон дэлхийн өмнө
Одоо дахиад давтах юм бол
Би Монгол хүн болохоор
Нарлаг Монгол нутгийнхаа
Найдварт хөгжлийн төлөө
Насаа зориулсан улс аа
Анд нөхөдтэйгээ
Алаг бяруу шиг номхон байна гэж
Алалдах дайсан учирвал
Арслан бар шиг догшин байна гэж
Зөвхөн үг хэлээрээ зогсоогүй
Зүрх сэтгэлээрээ монголжсон
Зүг зүгийнхээ ах дүү нарын өмнөөс
Зүглэж хэлэхэд бэлэн байна


Аавдаа хэлэх үг

Эрчүүдээ өмөөрч бичсэн шүлэг